Yama-uba

Ten artykuł wymaga rozbudowania o grafikę.
Pomóż nam i zrób to teraz ;)

Yama-uba (jap. 山姥, górska baba^?) youkai często spotykany w folklorze japońskim. Nazwa zapisywana jest jako Yamamba lub Yamanba. Często mylona jest z Yuki-onna (śnieżna kobieta).

Wygląd

Yama-uba wygląda jak starsza kobieta zwykle ohydnie wyglądająca. Jej włosy są zaniedbane najczęściej długie i złoto-białe. Jej zazwyczaj czerwone kimono jest brudne i obdarte. Jej usta rozszerzają się na całą szerokość twarzy ,a czasami pojawiają się drugie na czole. Potrafi zmieniać swój wygląd i używa tego do wabienia ofiar.

Zachowanie i zamieszkanie

Zamieszkuje gęste lasy porośnięte na stokach japońskich gór. Za tereny ojczyste uważa się Sabana (gdzie mieszkała w jaskini u podnóża góry Nabekura), w regionie Tohoko (północne Honsiu) i góry Ashigara. Większość opowieści mówi, że mieszka w szałasie.

Yama-uba poluje na podróżników, którzy zgubili się w pobliżu jej szałasu. Jej taktyka różni się w zależności od opowieści. Zdarza się, że zmienia swój wygląd na piękną kobietę lub jedną z bliskich osób ofiary. Innym razem zachowuje wygląd podobny do wiedźmy i udaje bezradna staruszkę. Gdy zdobędzie zaufanie, zjada ofiarę żywcem. Potrafi ożywić swoje włosy lub zmienić je w węże i używać ich do wciągania ofiar w swoją paszcze na czole. Może również zaproponować pomoc zagubionej osobie i prowadzi ją w niebezpieczny obszar górski gdzie spada ze skał, ginie i zostaje zjedzony przez nią. Czasami składa ofertę przenocowania w swoim szałasie. Następnie zamyka ofiarę i zjada, gdy jest odpowiednio utuczona. Oprócz zabijania dorosłych, często obwiniana jest za zaginięcia dzieci i rodzice używają jej jako swoiste straszydło.

Jej zachowanie podobne jest do zachowania żeńskich oni. Niektórzy badacze sugerują, że Yama-uba jest nazwą klasy tych stworów. Inni sugerują, że kilka Yama-uba żyje na terenie całej Japonii. W przeciwieństwie do nieomylnych oni, Yama-uba można oszukać. Kilka opowieści mówi, że Yama-uba nie jest w stanie poruszać się za dnia. Jedna z tradycji utrzymuje, że jedyna jej słabością jest kwiat, w którym zaklęty jest jej duch. Jeśli zostanie zniszczony kwiat, Yama-uba ginie. Często jest przedstawiana jako naiwna, a w historiach o niej ofiara oszukuje ją i ucieka.

Biegle posługuje się magią, eliksirami i truciznami. Czasem przekazuje wiedzę o nich ludziom jeśli przyniosą jej coś, co zastąpi ofiarę ludzką.

Mimo drapieżnego charakteru Yamauba ma również swoją dobroczynną naturę. Między innymi pomogła osieroconemu Kintarō- człowiekowi, który stał się słynnym wojownikiem w bajce Sakata no Kintoki. W tej historii przedstawiona ona jest jako kochająca matka. Inny bajarz ukazuje ją jako samotnego wędrowca, który żyje w harmonii z naturą. W folklorze na półwyspie Atsumi w regionie Aichi powiedziane jest że posiada brata Shuba-uba (zwany Kojya-uba), często ukazywany jako oni. Dlatego też uważa się, że oni i Yama-uba mają podobne korzenie. Ta sama sugestia pojawia się w bajce Ken-san, gdzie główny bohater Ozawa-Matsumoto uważa, że Shuba-uba i Yama-uba mieszkają na górze Sumi i przychodzą na jego posiadłość odwiedzać go.

Geneza

Niektórzy badacze Yama-uba głoszą, że pochodzi ona z epoki, w której panowała klęska głodu. Starsze osoby były usuwane z wioski do lasu, aby zaoszczędzić żywność. Yama-uba miała narodzić się z psychologicznego strachu przed zemstą.

Legendy Yama-uba istnieją już w okresie Heian. W tym czasie wieś o nazwie Saban wybudowała okrężną drogę wokół jaskini, w której sądzono, że ukryła się wiedźma.

Miejska legenda o Yama-uba jest wciąż żywa w Japonii. Pod koniec lat 90 trend mody o nazwie "Yamanba" wziął swoją nazwę od Yama-uba. O tych, którzy tak się ubierali mówiono, że wyglądają jak maska Noh.